Məktəb idarəetməsi – təhsil müəssisəsinin (məktəbin) fəaliyyətinin məqsədyönlü şəkildə planlaşdırılması, təşkili, əlaqələndirilməsi, nəzarəti və qiymətləndirilməsi prosesidir. Məqsəd – məktəbin tədris, tərbiyə və inkişaf funksiyalarını yüksək səviyyədə və effektiv şəkildə həyata keçirməkdir.

Məktəb İdarəetməsinin Anlamı
Məktəb idarəetməsi dedikdə məktəbin rəhbərliyi tərəfindən təhsil prosesinin təşkili, məktəbdaxili münasibətlərin tənzimlənməsi, resursların idarə olunması və müəllim-şagird-valideyn münasibətlərinin yönləndirilməsi nəzərdə tutulur.

Bu idarəetmə:

Təşkilati sistemdir (müəyyən struktur və funksiyalarla).

Strateji məqsəd daşıyır (keyfiyyətli təhsil təmin etmək).

Resursları (insan, maliyyə, maddi-texniki) optimal yönləndirmək məqsədi daşıyır.

Məktəb İdarəetməsinin Əsasları
Məktəb idarəetməsi bir neçə əsas prinsipə və yanaşmaya əsaslanır:

1. Demokratik idarəetmə
Qərarların kollektiv şəkildə qəbul edilməsi.

Müəllimlərin, valideynlərin və şagirdlərin prosesə cəlb olunması.

Rəylərin və ideyaların dəyərləndirilməsi.

2. Strateji planlaşdırma
Məktəbin məqsədlərinin uzunmüddətli plan əsasında müəyyənləşdirilməsi.

Resursların bu məqsədlərə uyğun şəkildə bölüşdürülməsi.

3. Effektiv kommunikasiya
İdarəçilərlə müəllimlər, şagirdlər və valideynlər arasında açıq, şəffaf və mütəmadi ünsiyyət.

Rəy və təkliflərin toplanması və nəzərə alınması.

4. İnnovativ yanaşma
Yeni texnologiyaların və tədris metodlarının tətbiqi.

Dəyişən təhsil tələblərinə çevik uyğunlaşma.

5. Nəticəyönlü idarəetmə
İdarəetmənin məqsədi yalnız prosesləri deyil, nəticələri də ölçməkdir (məsələn, şagirdin nailiyyəti, müəllimlərin peşəkar inkişafı və s.)

Məktəb İdarəetməsinin Kriteriyaları
Məktəbin idarəetməsinin uğurlu və ya zəif olduğunu qiymətləndirmək üçün istifadə olunan əsas meayarlar (kriteriyalar) bunlardır:

1. Təhsil keyfiyyəti
Şagirdlərin nailiyyət göstəriciləri (qiymətlər, olimpiada nəticələri, imtahan göstəriciləri).

Müəllimlərin dərsə hazırlığı və tədris bacarığı.

2. Rəhbərlik bacarığı
Direktor və rəhbər heyətin idarəetmə bacarıqları.

Qərarların əsaslandırılması və icrası.

3. Müəllim heyətinin fəaliyyəti
Müəllimlərin peşəkarlıq səviyyəsi.

Müntəzəm inkişaf (seminar, təlim, sertifikatlar və s.)

4. Valideyn və ictimaiyyətlə əməkdaşlıq
Valideynlərin məktəblə əlaqəsi və razılığı.

Məktəbin ictimai nüfuzu və açıq fəaliyyəti.

5. Maddi-texniki baza
Sinif otaqlarının, laboratoriyaların və resurs otaqlarının vəziyyəti.

Təhlükəsizlik və təchizat səviyyəsi.

6. Tədris və tərbiyə mühiti
Məktəbdaxili nizam-intizam, psixoloji iqlim.

Şagirdin rahat və təhlükəsiz öyrənmə mühiti.

7. İnnovasiya səviyyəsi
Rəqəmsal texnologiyaların tətbiqi.

STEAM, layihə əsaslı öyrənmə və digər müasir yanaşmaların tətbiqi.

Nəticə
Məktəb idarəetməsi — yalnız təşkilati iş deyil, həm də strateji baxış, insan resurslarının səmərəli idarə olunması, ictimaiyyətlə əməkdaşlıq və davamlı inkişaf prosesidir. İdarəetmənin uğurlu olması üçün məktəb rəhbərliyi sistemli, şəffaf və iştirakçılıq əsaslı yanaşma tətbiq etməlidir.

Müəllif: Aqşin Kazımov